صفحهی 3 از 6
کسره اضافه:
نشانه کسره اضافه در خط آورده نمیشود، مگر برای رفع ابهام در کلماتی که دشواری ایجاد میکند:
اسبِ سواری/ اسب سواری:
- کلماتی مانند رهرو، پرتو، جلو، در حالتِ مضاف، گاهی با صامت میانجی«ی» میآید، مانند«پرتوی آفتاب» و گاهی بدون آن، مانند«پرتو آفتاب». آوردن یا نیاوردن صامت میانجی«ی» تابع تلفّظ خواهد بود.
- برای کلمات مختوم به های بیان حرکت، در حالتِ مضاف، از علامت«ء»(ی کوتاه شده شبیه همزه) استفاده میشود:
خانه من، نامه او
-«ی»، در کلمههای عربی مختوم به«ی»(که «آ» تلفظ میشود)، در اضافه به کلمه بعد از خود، به«الف» تبدیل میشود:
عیسای مسیح، موسای کلیم، هوای نَفْس، کبْرای قیاس
نشانهٔ همزه
همزهٔ میانی
الف)اگر حرفِ پیش از آن مفتوح باشد، روی کرسی«ا» نوشته میشود، مگر آن که پس از آن مصوّتِ«ای» و«او» و«ــِـ» باشد که در این صورت روی کرسی«یـ» نوشته میشود:
رأفت، تأسّف، تلألؤ، مأنوس، شأن
رئیس، لئیم، رئوف، مئونت، مطمئن، مشمئز
تبصره: در کلمات عربی بر وزن«مُتَفَعِّل» نظیر متأثّر، متأخّر، متألّم که در تداول، اولین فتحه آنها به کسره تبدیل شده، همان صورت عربی آن ملاک قرار گرفته است.
ب)اگر حرفِ پیش از آن مضموم باشد، روی کرسی«و» نوشته میشود، مگر آن که پس از آن مصوت«او» باشد که در این صورت روی کرسی«یـ» نوشته میشود:
رؤیا، رؤسا، مؤسّسه، مؤذّن، مؤثّر، مؤانست
شئون، رئوس
ج)اگر حرفِ پیش از آن مفتوح یا ساکن و پس از آن حرف«آ» باشد، به صورت آ/آ نوشته میشود:
مآخذ، لآلی، قرآن، مرآت
در بقیهٔ موارد و در کلّیهٔ کلماتِ دخیلِ فرنگی با کرسی«ئـ» نوشته میشود:
لئام، رئالیست، قرائات، استثنائات، مسئول، مسئله، جرئت، هیئت، لئون، مسئول، تئاتر، نئون، استثنا: توأم
همزهٔ پایانی:
الف)اگر حرفِ پیش از آن مفتوح باشد(مانند همزهٔ میانی ماقبل مفتوح)، روی کرسی «ا» نوشته میشود:
خلأ، ملأ، منشأ، ملجأ
ب)اگر حرفِ پیش از آن مضموم باشد(مانند همزهٔ میانی ماقبل مضموم)، روی کرسی«و» نوشته میشود:
لؤلؤ، تلألؤ
ج)اگر حرفِ پیش از آن مکسور باشد، روی کرسی«ی» نوشته میشود:
متلألی
د)اگر حرفِ پیش از آن ساکن یا یکی از مصوّتهای بلندِ«آ» و «او»و«ای» باشد، بدون کرسی نوشته میشود:
جزء، سوء، شیء، بُطء، بطیء، سماء، ماء
تبصره1: گاهی پس از مصوتهای بلند«آ» همزهٔ پایانی حذف میشود: شهدا، کربلا، املا، امضا، انشا
تبصره 2: هر گاه همزهٔ پایانی ماقبل ساکن(بدون کرسی) یا همزهٔ پایانی ماقبل مفتوح(با کرسی«ا») و یا همزهٔ پایانی ماقبل مضموم(با کرسی«و») به یای وحدت یا نکره متّصل شود، کرسی«یـ» میگیرد و کرسی قبلی آن نیز حفظ میشود.
|